Bireysel emeklilik sistemine otomatik katılımı sağlayan; 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda değişiklik yapan 10.08.2016 tarih ve 6740 sayılı Kanun, 25.08.2016 tarih ve 29812 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olup 01.01.2017 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir
İşverenler, 45 yaş altı tüm çalışanlarını zorunlu olarak BES’e dahil edecek, ancak çalışanlar isterlerse tebliğden itibaren 2 ay içinde cayma hakkını kullanarak sistemden çıkabilecekler.
Ancak, yasanın yürürlüğe gireceği 1 Ocak 2017’den sonra işverenin çalışana BES kesintisinin yapılacağını tebliğ ettiği tarihten itibaren iki ay içinde sistemden çıkma, yani cayma hakkının kullanılması lazım. Aksi halde zamanında başvurulmadığı için hak düşürücü bir durum söz konusu olur, sistemden çıkma imkânı kalmaz ve kesinti devam eder.
Türkiye genelinde 50 kişinin üzerinde çalışanı bulunan işletmeler, yeni işe alım yaptıklarında otomatik olarak çalışanını BES’e dahil edecek.Sistem tüm çalışanları değil, sadece yeni çalışanları kapsayacak. Mevcut çalışanın işten ayrılıp başka bir işe girmesi durumunda, yeni girdiği işletme 50 kişinin üzerinde çalışana sahip ise BES’e başvurulacak.
Yeni BES uygulaması ilk olarak 1.000 ve üzeri çalışanı olan özel şirketlerden başlayacak, Nisan ayında ise kamu çalışanları devreye girecek. Böylece, 2017’nin sonuna kadar sosyal güvenlik kapsamında olan 20,4 milyon çalışanın %29’u bireysel emeklilik ile tasarruf edecek.
Otomatik katılımda tüm işlemleri işveren, anlaştığı emeklilik şirketi ile birlikte yürütecek. Çalışanın ise maaşından her ay belli bir miktar kesilip, tasarruf için emeklilik planlarına aktarılacak.
- Kimleri kapsıyor ? Cayma hakkı var mı?
Kamu veya özel sektör kapsamında bir işyerinde çalışan ve 45 yaş altındaki çalışanları kapsamaktadır. Tüm İşverenler, 45 yaş altı tüm çalışanlarını zorunlu olarak BES’e dahil edecek, ancak çalışanlar isterlerse tebliğden itibaren 2 ay içinde cayma hakkını kullanarak sistemden çıkabilecekler.
Cayma hâlinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte on iş günü içinde çalışana iade edilir.
- Sisteme geçiş çalışan sayısına göre kademeli olarak aşağıdaki tarihlerde gerçekleşecek.
1.000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler 1 Ocak -1 Nisan 2017 tarihleri arası
249-1.000 çalışanı olan işletmeler ile kamu şirketleri 1 Nisan-1 Eylül 2017 tarihleri arası
100-249 çalışanı olan işletmeler 1 Eylül-1 Ocak 2018 tarihleri arası
50-100 çalışanı olan işletmeler 1 Ocak 2018'den itibaren
- İşveren ve/veya Devletin katkısı olacak mı?
İşverenin sisteme herhangi bir maddi katkısı olmayacak yalnızca Devlet katkısı olacaktır.
İşveren, çalışanını zamanında otomatik katılıma dahil etmek, katkı payını tam ve vaktinde aracı şirket aracılığı ile ödemekle yükümlüdür.İşveren yükümlülüğünü yerine getirmez ise çalışanın birikimlerinden doğan para kaybını karşılamak durumunda kalacaktır.
Ayrıca işverenin yapacağı her bir ihlal için Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından para cezası kesilecektir.
İşveren çalıştığı BES aracı kurumunu ilk 2 yıl çalıştıktan sonra değiştirebilir.
Devlet Katkısı üç farklı şekilde katılımcıların sistemde kalmasını teşvik amaçlı olacaktır.
Birincisi; her ay ödenen katkı payına ilave %25 oranında katkı yapılacak. Örneğin; 100 TL BES ödemesi için 25 TL devlet katkısı yapılacak ve toplamda 125 TL sisteme aktarılmış olacak.
İkincisi; cayma hakkını kullanmayıp sistemde kalanlara ilave 2.aydan sonra 1.000 TL katkı sağlanacak.
Üçüncüsü; emeklilik hakkını elde eden çalışanların, birikimlerini sistemden çekmeyip en az 10 yıllık gelir sigortasına yatırmaları halinde, toplam birikimin %5’i kadar daha ek katkı sağlanacak.
- Çalışanın kendi isteği veya işveren tarafından işten ayrılması durumunda kesintiler ne olacak?
* Çalışan başka bir işyerine geçmez ise çalışanın isteği doğrultusunda emeklilik planı eski işyerinden devam edecek.
* Çalışan başka bir işyerine geçer ve o işyeri de otomatik katılım kapsamında ise emeklilik planındaki tüm birikimleri yeni işyerinde aktarılacak. Eğer yeni işyeri otomatik katılım kapsamında değilse çalışan isterse eski işyerindeki planına devam edebilir istemez ise ara verebilir.
Çalışanı işten ayrılması durumunda bildirim işveren tarafından BES aracı kurumuna yapılacak.
Sistemde en az 10 yıl kalan ve 56 yaş koşulunu sağlayan çalışanlar emekliliğe hak kazanacak.
İşverenlere maaşlardan yapılacak kesintilerin emeklilik şirketlerine aktarımı için süre tanınmayacak.
1.000 ve üzeri çalışanı olan işletmeler 2017'nin ilk maaşlarından kesintileri yapıp aynı ay içinde emeklilik şirketine aktarmak zorunda. 250 ve üzeri çalışanı olan işletmeler de Nisan ayına ait maaşlarını yatırırken kesintileri yapmış ve emeklilik şirketine aktarmış olmak durumundalar.
Maaşlardan ne kadar BES kesintisi yapılacak?
Her bir çalışanın, prime esas kazancının yüzde 3'üne karşılık gelen tutar her ay BES'e aktarılacak.
Otomatik katılımda en düşük kesinti tutarı aylık 50 TL , en yüksek kesinti tutarı ise 321 TL olacak.
Örneğin:
Asgari ücretli çalışan için, (1647 TL Brüt) maaştan aylık 50TL, yıllık 600 TL kesinti yapılacak.
Aylık prime esas kazanç, 3.000 TL ise maaştan aylık 90 TL kesinti yapılacak.
10.705 TL ve daha fazla ücret alan çalışanlardan 321 TL kesinti yapılacak.
17.12.2016
Gülbanu ERDAL GÜÇLÜ
SMMM
