Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi
Başkanlığı)’ndan:
GELİR
VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ
(SERİ NO: 328)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam
Amaç ve kapsam
MADDE 1- (1) 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun mükerrer 257 nci maddesinin birinci fıkrasının (2)
numaralı bendiyle Bakanlığımıza, mükelleflere ve mükellef olmayanlara,
muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri
finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik
etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya
ilişkin usul ve esaslarını belirleme yetkisi verilmiştir.
(2) Bakanlığımıza verilen bu yetkiye istinaden, gelir ve kurumlar
vergisi mükellefleri ile mükellef olmayanların gerçekleştirdikleri iş yeri
ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve
ödemelerin;
- 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununda
tanımlanan bankalar,
- 9/5/2013 tarihli ve 6475 sayılı Posta Hizmetleri Kanununa
göre kurulan Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi,
tarafından düzenlenen belgelerle tevsiki ile tevsik yükümlülüğüne
uyulmaması durumunda tatbik edilecek cezai müeyyidelerin uygulanmasına
ilişkin açıklamalar bu Tebliğin amaç ve kapsamını oluşturmaktadır.
İKİNCİ BÖLÜM
Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı ve Ceza Uygulaması
Tevsik zorunluluğunun kapsamı ve tevsik
zorunluluğu getirilen işlemlerde belge düzeni
MADDE 2- (1) Konutlarda ve iş
yerlerinde, konutunu ve iş yerini kiraya verenler ve bunları
kiralayanların, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini bankalar
veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından düzenlenen
belgelerle tevsik etmeleri zorunludur.
(2) Haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli konut
kiralamalarına ilişkin yapılan tahsilat ve ödemeler de tevsik
kapsamındadır.
(3) Konut ve iş yerini kiraya verenler ve bunları kiralayanların, kira
bedeline ilişkin mahkeme ve icra yoluyla veya ayni olarak yaptıkları tahsilat ve
ödemeler tevsik zorunluluğu kapsamında değildir.
(4) Hisseli gayrimenkullerin kiralanmasında, kira bedelinin tamamının
kiraya verenlerden birine bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim
Şirketi aracılığıyla ödenmesi durumunda, tevsik zorunluluğunun yerine
getirildiği kabul edilir.
(5) Bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracı
kılınmak suretiyle; para yatırma, havale, EFT, çek, banka ve kredi kartı
gibi araçlar kullanılmak suretiyle yapılan tahsilat ve ödemeler
karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri
düzenlendiğinden, bu belgeler tevsik edici belge kabul edilecektir.
Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da
aynı kapsamdadır. Kişilerin kira ödemelerini; banka şubelerine giderek T.C.
kimlik numarası, vergi kimlik numarası, ad soyad/unvan bilgileri ve
“kira ödemesi” açıklamasıyla kiraya verenin hesabına yatırması durumunda da
tevsik yükümlülüğü yerine getirilmiş sayılır.
Ceza uygulaması
MADDE 3- (1) 213 sayılı Vergi Usul
Kanununun mükerrer 355 inci maddesinde yer alan hüküm uyarınca, 213 sayılı
Kanunun mükerrer 257 nci maddesiyle getirilen zorunluluklara
uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir.
(2) Anılan madde uyarınca, bu Tebliğ ile getirilen zorunluluklara
uymayanların her birine, her bir işlem için 28/7/2024 tarihli ve
7524 sayılı Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun
Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 13 üncü maddesi
ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesinde yapılan
değişiklik uyarınca;
- Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında 20.000
Türk lirasından,
- İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit
usulde tespit edilenler hakkında 10.000 Türk lirasından,
- Yukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında 5.000 Türk
lirasından,
az olmamak üzere işleme konu tutarın %10’u nispetinde özel
usulsüzlük cezası kesilir.
(3) Ancak, bir takvim yılı içinde kesilecek özel usulsüzlük cezasının
toplamı 20 milyon Türk lirasını geçemez.
(4) Tevsik zorunluluğuna aykırı bir şekilde ödeme yapanların; durumu,
ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi
halinde, ödemede bulunan adına bu düzenleme uyarınca özel usulsüzlük cezası
kesilmez.
(5) Tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları
veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğuna
uymayanlar için asgari ve azami miktarları belirtilmiş olan tutarlar ile
ceza miktarları her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Kanun
uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında, takvim yılı
başından geçerli olmak üzere artırılarak uygulanır.
Örnek 1: Gayrimenkul sermaye iradı
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (A), sahibi olduğu
gayrimenkulünü, 2024 yılında mükellefiyeti bulunmayan (B)’ye konut olarak
kiraya vermiş olup konutun aylık kira bedeli 20.000 TL’dir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, 2024 yılı Kasım ayına ait kira
bedelinin elden ödendiği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemesi nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, gayrimenkul sermaye iradı yönünden mükellefiyeti bulunan
kiraya veren (A) ve mükellefiyeti bulunmayan kiracı (B)’ye 213 sayılı
Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; elden tahsil edilen ve ödenen 20.000 TL kira tutarı için bu
tutarın %10’u oranında hesaplanan (20.000 TLx0,10=) 2.000 TL ceza tutarı,
2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında
kaldığından, (A) ve (B)’ye ayrı ayrı Kasım ayı için (1x5.000=)
5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı (B)’nin; ödemenin tevsik zorunluluğuna uymadan yapıldığını,
ödemeyi takip eden beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi
durumunda ise kiracı (B)’ye özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.
Örnek 2: Gayrimenkul sermaye iradı
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (C), sahibi olduğu
gayrimenkulünü 15/10/2024 tarihinden itibaren vergi mükellefi
olmayan (D)’ye aylık 25.000 TL’ye konut olarak kiraya vermiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, 2024 yılı Ekim, Kasım ve Aralık
aylarına ait kira bedellerinin 10.000 TL’sinin banka aracılığıyla, kalan
15.000 TL’sinin ise elden ödendiği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, kiraya veren (C) ile kiracı (D)’ye, her bir işlem için 213
sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden
tahsil edilen ve ödenen 15.000 TL kira tutarı için bu tutarın %10’u
oranında hesaplanan (15.000 TLx0,10=) 1.500 TL ceza tutarı, 2024 yılına
ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında
kaldığından, (C) ve (D)’ye ayrı ayrı Ekim, Kasım ve Aralık ayları
için (3x5.000=) 15.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Aynı durumun 2025 ve sonraki yıllarda da devam etmesi halinde, bu
yıllar için belirlenecek asgari ceza tutarları dikkate alınacaktır.
Örnek 3: Gayrimenkul sermaye iradı
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (E) sahibi olduğu
gayrimenkulünü, 2024 yılında serbest meslek kazancı yönünden gelir vergisi
mükellefiyeti bulunan (F)’ye konut olarak aylık 25.000 TL’ye kiraya
vermiştir. Serbest meslek erbabı (F), kiraladığı konutu mesleki
faaliyetinden bağımsız olarak ikamet amaçlı olarak kullanmaktadır.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (F)’nin 2024 yılı Kasım,
Aralık aylarına ilişkin kira bedellerini elden ödediği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, kiraya veren (E) ve kiracı (F)’ye 213 sayılı Kanunun
mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre
özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden
tahsil edilen ve ödenen 25.000 TL kira tutarı için bu tutarın %10’u
oranında hesaplanan (25.000 TLx0,10=) 2.500 TL ceza tutarı, 2024 yılına
ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında
kaldığından, (E) ve (F)’ye ayrı ayrı Kasım ve Aralık ayları için
(2x5.000=) 10.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Örnek 4: Gayrimenkul sermaye iradı
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (G) ve (H)’nin, %50 hisse
nispetinde sahibi oldukları gayrimenkul, 2024 yılında ticari kazanç
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve bilanço esasına göre defter
tutan (I)’ya iş yeri olarak aylık 40.000 TL’ye kiraya verilmiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (I)’nın 2024 yılı Ekim,
Kasım aylarına ilişkin kira bedellerini elden ödediği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, gayrimenkul sermaye iradı yönünden mükellefiyeti bulunan
kiraya veren (G) ve (H)’ye ayrı ayrı olmak üzere 213 sayılı
Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendine göre, ticari kazanç mükellefi (I)’ya ise 213 sayılı Kanunun
mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendine göre
özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; kiraya veren (G) ve (H)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak
üzere, hisseleri nispetinde elden tahsil ettikleri 20.000 TL kira
tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (20.000 TLx0,10=) 2.000 TL ceza
tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin
altında kaldığından, toplamda iki ay için (2x5.000=) 10.000 TL tutarında
özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı (I)’ya, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere,
elden ödediği 40.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (40.000
TLx0,10=) 4.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza
tutarı 20.000 TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için (2x20.000=)
40.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı (I) tarafından, kira bedelinin tamamının hissedarlardan herhangi
birine bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla
ödenmesi durumunda ise hem kiraya verenler hem de kiracı tarafından tevsik
yükümlülüğünün yerine getirildiği kabul edilecektir.
Örnek 5: Gayrimenkul sermaye iradı
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve gelir vergisine ilişkin
başka bir faaliyeti bulunmayan (İ)’ye ait olan gayrimenkul, 2024 yılının
Ekim ayından itibaren 30.000 TL’ye iş yeri olarak ticari kazanç yönünden
gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan
(J)’ye kiraya verilmiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (J)’nin, 2024 yılı Ekim, Kasım
ve Aralık aylarına ilişkin kira bedellerinin 10.000 TL’sini banka
aracılığıyla, kalan 20.000 TL’sini ise elden ödediği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, kiraya veren (İ)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci
maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre, ticari kazanç
mükellefi kiracı (J)’ye ise 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin
birinci fıkrasının (1) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası
kesilecektir.
Buna göre; kiraya veren (İ)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak
üzere, elden tahsil ettiği 20.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında
hesaplanan (20.000 TLx0,10=) 2.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin
belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından
toplamda üç ay için (3x5.000=) 15.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası
kesilecektir.
Kiracı (J)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere,
elden ödediği 20.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (20.000
TLx0,10=) 2.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza
tutarı 20.000 TL’nin altında kaldığından toplamda üç ay için (3x20.000=)
60.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Aynı durumun 2025 ve sonraki yıllarda da devam etmesi halinde, bu
yıllar için belirlenecek asgari ceza tutarları dikkate alınacaktır.
Örnek 6: Bilanço esasına göre defter
tutan ticari kazanç mükellefi (K), ticari işletmesine kayıtlı gayrimenkulü,
2024 yılının Ekim ayından itibaren 350.000 TL’ye iş yeri olarak (L) A.Ş.’ye
kiraya vermiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (L) A.Ş.’nin, 2024 yılı Ekim,
Kasım ve Aralık aylarına ilişkin kira bedellerinin 100.000 TL’sini banka
aracılığıyla, kalan 250.000 TL’sini ise elden ödediği tespit edilmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, kiraya veren (K)’ye ve kiracı (L) A.Ş.’ye 213 sayılı
Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı
bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; kiraya veren (K) ve kiracı (L) A.Ş.’ye, her bir işlem için
ayrı ayrı olmak üzere, elden ödenen ve tahsil edilen 250.000 TL
kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (250.000 TLx0,10=) 25.000 TL
ceza tutarı, asgari ceza tutarı 20.000 TL’nin üzerinde olduğundan, toplamda
üç ay için (3x25.000=) 75.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası
kesilecektir.
Aynı durumun 2025 ve sonraki yıllarda da devam etmesi halinde, bu
yıllar için belirlenecek asgari ceza tutarları dikkate alınacaktır.
Örnek 7: Sahibi olduğu konutu kısa
süreli olarak günlük, haftalık veya aylık olarak kiraya veren ve bu
faaliyeti nedeniyle işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç
mükellefi (M), 2024 yılının Ekim ayında on beşer günlük konaklayan
müşterileri (N) ve (O)’nun her birinden 60.000 TL hizmet bedelini
peşin olarak elden tahsil etmiştir.
Bu durumda, elden yapılan kira ödemeleri nedeniyle tevsik zorunluluğuna
uyulmadığından, kiraya veren ticari kazanç mükellefi (M)’ye 213 sayılı
Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı
bendine göre, müşteri (N) ve (O)’ya ise ayrı ayrı olmak üzere 213
sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı
bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; kiraya veren (M)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olmak
üzere, elden tahsil ettiği 60.000 TL kira tutarlarının %10’u oranında
hesaplanan (60.000 TLx0,10=) 6.000 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin
belirlenen asgari ceza tutarı 10.000 TL’nin altında kaldığından toplamda
iki işlem için (2x10.000=) 20.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası
kesilecektir.
Müşteri (N) ve (O)’nun her birine ise elden ödedikleri 60.000 TL
kira tutarının %10’u olarak hesaplanan ve asgari ceza tutarı üzerinde kalan
(60.000 TLx0,10=) 6.000 TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
(6) Tevsik yükümlülüğünün yerine getirilmemesi nedeni ile adına ceza
kesilen mükellefler, 213 sayılı Kanunun 376 ncı maddesinde ve
“Uzlaşma” başlıklı Üçüncü Bölümünde yer alan ilgili hükümlerden
faydalanabileceklerdir.
Yürürlükten kaldırılan tebliğ
MADDE 4- (1) 29/7/2008 tarihli
ve 26951 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gelir Vergisi Genel Tebliği
(Seri No: 268) yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 5- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 6- (1) Bu Tebliğ hükümlerini
Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
|