KIDEM TAZMİNATI
BİLGİLER
Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerle işyerinden ayrılırken işveren tarafından iş kanunu gereğince işçiye vermiş olduğu bir tazminat şeklidir.
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem tazminatı brüt ücret üzerinden hesaplanır. Yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır.
Gelir Vergisi Kanunu
Madde 25/7 - (2320 sayılı Kanunun 2'nci maddesiyle değişen bent) 1475 ve 854 sayılı Kanun'lara göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 sayılı Kanun'a göre ödenen kıdem tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz);
Kıdem tazminatının söz konusu olabilmesi için tam bir yılın dolması gereklidir.
* Kıdem yılı 360 gün kabul edilemez. Bir tam yıl ifadesinden iş akdinin devamına ilişkin yıl, yani 365 günün anlaşılması icap etmektedir. Müteaddit (birden fazla) yargı kararlarında da ifade edildiği üzere, kıdem tazminatının hesabında bir güne isabet eden miktar bulunurken, bir yıl içinde ilgililere yapılmış olan ödemelerin 365 sayısına bölünmesi, ilamda da belirtildiği üzere yılın 365 gün olarak dikkate alınması gerekmektedir. (Sayıştay Temyiz Kurulu 7 Mart 1989 Dosya No:21607, Tutanak 21721)
Kıdem tazminatında en önemli konu çalışma süreleridir. Çalışma sürelerinin yanında işçiye sağlanan sosyal haklar da kıdem tazminatı hesabında önemli rol oynar. Ancak sosyal hakların süreklilik arzetmesi gerekmektedir.
Aynı işverene bağlı olarak birden fazla işyerinde çalışan işçinin hizmetleri birleştirilir.
* Farklı zamanlarda, farklı ücretlere göre yapılan ödemelerin bir güne isabet eden miktarının bulunmasında son bir yıl içinde yapılan ödemeler tutarı 365'e bölünmelidir. (Yargıtay 9 Hukuk Dairesi 13 Haziran 1983, Esas 3542, Karar 5245)
Kıdem tazminatı karşısında, işyerinin devri yapılsa bile eski işveren ve yeni işveren birlikte sorumludurlar.
İş Kanunu (1475 sayılı) (Bu madde halen yürürlüktedir.)
MADDE 14 — Bu Kanuna
tabi işçilerin hizmet
akitlerinin :
İşveren tarafından bu
Kanunun 17 nci
maddesinin II numaralı
bendinde gösterilen
sebepler dışında,
İşçi tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca,
Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla,
Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla;
Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.
(Kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken öncelikle bir günlük tutarların bulunması gerekmektedir. Dolayısıyla hesaplama aylık değil günlük yapılmalıdır.)
İşçilerin kıdemleri,
hizmet akdinin devam
etmiş veya fasılalarla
yeniden akdedilmiş
olmasına bakılmaksızın
aynı işverenin bir veya
değişik işyerlerinde
çalıştıkları süreler göz
önüne alınarak
hesaplanır. İşyerlerinin
devir veya intikali
yahut herhangi bir
suretle bir işverenden
başka bir işverene
geçmesi veya başka bir
yere nakli halinde
işçinin kıdemi, işyeri
veya işyerlerindeki
hizmet akitleri
sürelerinin toplamı
üzerinden hesaplanır.
12.7.1975 tarihinden
itibaren işyerinin devri
veya herhangi bir
suretle el değiştirmesi
halinde işlemiş kıdem
tazminatlarından her iki
işveren sorumludur.
Ancak iş yerini devreden
iş verenlerin bu
sorumlulukları işçiyi
çalıştırdıkları
sürelerle ve devir
esnasındaki işçinin
aldığı ücret seviyesiyle
sınırlıdır. 12.7.1975
tarihinden evvel işyeri
devrolunmuş veya
herhangi bir suretle el
değiştirmişse devir
mukavelesinde aksine bir
hüküm yoksa işlemiş
kıdem tazminatlarından
yeni işveren sorumludur.
İşçinin birinci bendin 4
üncü fıkrası hükmünden
faydalanabilmesi için
aylık veya toptan
ödemeye hak kazanmış
bulunduğunu ve kendisine
aylık bağlanması veya
toptan ödeme yapılması
için yaşlılık sigortası
bakımından bağlı
bulunduğu kuruma veya
sandığa müracaat etmiş
olduğunu belgelemesi
şarttır. İşçinin ölümü
halinde bu şart aranmaz.
T.C. Emekli Sandığı
Kanunu ve Sosyal
Sigortalar Kanununa veya
yalnız Sosyal Sigortalar
Kanununa tabi olarak
sadece aynı ya da
değişik kamu
kuruluşlarında geçen
hizmet sürelerinin
birleştirilmesi
suretiyle Sosyal
Sigortalar Kanununa göre
yaşlılık veya malullük
aylığına ya da toptan
ödemeye hak kazanan
işçiye, bu kamu
kuruluşlarında geçirdiği
hizmet sürelerinin
toplamı üzerinden son
kamu kuruluşu
işverenince kıdem
tazminatı ödenir.
Yukarıda belirtilen kamu
kuruluşlarında işçinin
hizmet akdinin evvelce
bu maddeye göre kıdem
tazminatı ödenmesini
gerektirmeyecek şekilde
sona ermesi suretiyle
geçen hizmet süreleri
kıdem tazminatının
hesabında dikkate
alınmaz.
Ancak, bu tazminatın T.C
Emekli Sandığına tabi
olarak geçen hizmet
süresine ait kısmı için
ödenecek miktar,
yaşlılık veya malullük
aylığının başlangıç
tarihinde T.C. Emekli
Sandığı Kanununun
yürürlükteki hükümlerine
göre emeklilik
ikramiyesi için
öngörülen miktardan
fazla olamaz.
Bu maddede geçen kamu
kuruluşları deyimi;
genel, katma ve özel
bütçeli idareler ile 468
sayılı Kanunun 4 üncü
maddesinde sayılan
kurumları kapsar.
Aynı kıdem süresi için
bir defadan fazla kıdem
tazminatı veya ikramiye
ödenmez.
Kıdem tazminatının
hesaplanması, son ücret
üzerinden yapılır.
Parça başı, akort,
götürü veya yüzde usulü
gibi ücretin sabit
olmadığı hallerde son
bir yıllık süre içinde
ödenen ücretin o süre
içinde çalışılan günlere
bölünmesi suretiyle
bulunacak ortalama ücret
bu tazminatın hesabına
esas tutulur.
Ancak,
son bir yıl içinde işçi
ücretine zam yapıldığı
takdirde, tazminata esas
ücret, işçinin işten
ayrılma tarihi ile
zammın yapıldığı tarih
arasında alınan ücretin
aynı süre içinde
çalışılan günlere
bölünmesi suretiyle
hesaplanır.
13 üncü maddenin (C)
bendinde sözü geçen
tazminat ile bu maddede
yer alan kıdem
tazminatına esas olacak
ücretin hesabında 26 ncı
maddenin birinci
fıkrasında yazılı ücrete
ilaveten işçiye
sağlanmış olan para ve
para ile ölçülmesi
mümkün akdi ve kanundan
doğan menfaatler de göz
önünde tutulur. Kıdem
tazminatının zamanında
ödenmemesi sebebiyle
açılacak davanın sonunda
hakim gecikme süresi
için ödenmeyen süreye
göre, mevduata uygulanan
en yüksek faizin
ödenmesine hükmeder.
İşçinin mevzuattan doğan
diğer hakları saklıdır.
Bu maddede belirtilen
kıdem tazminatı ile
ilgili 30 günlük süre
hizmet akitleri veya
toplu iş sözleşmeleri
ile işçi lehine
değiştirilebilir.
(2762 sayılı yasayla
değişik fıkra) Ancak,
toplu sözleşmelerle ve
hizmet akitleri ile
belirlenen kıdem
tazminatlarının yıllık
miktarı, Devlet
Memurları Kanununa tabi
en yüksek Devlet
memuruna 5434 sayılı
T.C. Emekli Sandığı
Kanunu hükümlerine göre
bir hizmet yılı için
ödenecek azami emeklilik
ikramiyesini geçemez.
İşçinin ölümü halinde
yukarıdaki hükümlere
göre doğan tazminat
tutarı, kanuni
mirasçılarına ödenir.
Kıdem tazminatından
doğan sorumluluğu
işveren şahıslara veya
sigorta şirketlerine
sigorta ettiremez.
İşveren sorumluluğu
altında ve sadece
yaşlılık, emeklilik,
malullük, ölüm ve toptan
ödeme hallerine mahsus
olmak kaydıyla Devlet
veya kanunla kurulu
kurumlarda veya % 50
hisseden fazlası devlete
ait bir bankada veya bir
kurumda işveren
tarafından kıdem
tazminatı ile ilgili bir
fon tesis edilir.
Fon tesisi ile ilgili
hususlar kanunla
düzenlenir.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Türkiye'nin Mevzuattaki
Tek Adresi"