Erkan   GÜRBOĞA
                                               Gelirler Başkontrolörü
                                                   Hasan Tahsin Vergi Dairesi  Başkanlığı

            1- Genel Bilgi:

            İşi bırakma vergiye tabi olmayı gerektiren muamelelerin tamamen durdurulması ve sona ermesi olarak tanımlanmıştır. (V.U.K. Md. 161) 

            İşi bırakan mükelleflerin bildirilecek olayın meydana geldiği tarihten başlayarak bir ay içinde bağlı oldukları vergi dairesine yazılı bildirimde bulunmaları gerekir. Ancak defter tutmaya mecbur olmayan mükelleflerden okuma ve yazması olmayanların bildirimleri sözle yapılabilir. Bu durumda sözlü bildirimler tutanakla tespit edilir. Keza işi bırakma bildiriminin posta ile taahhütlü olarak gönderilmesi de mümkündür. Bu durumda bildirmenin postaya verildiği tarih vergi dairesine verilme tarihi yerine geçer. 

            Bu nedenle bildirme süresinin son günü saat 24’e kadar postaya taahhütlü bir mektup vermek suretiyle yapılan bildirimler zamanında yapılmış kabul edilmektedir.

            Mükelleflerin işi bıraktıklarını süresinde bildirmemeleri durumunda 213 sayılı VUK’ nun 352/II-4 bölümü uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası kesilmektedir.

            Ancak işi bırakmayı bildirmeyen mükellefler için kesilen ikinci derece usulsüzlük cezası, sonrasında yaşanılacak ve yaşamları kabusa çevirecek sorunların karşısında en hafifi olarak kalmaktadır.

            Bu yazımızda öncelikle işi bırakmanın bildirilmesi sırasında yapılacak işlemlerin neler olduğu açıklanacak ve işi bırakmayı bildirmeyen mükelleflerin yaşamlarının nasıl kabusa döndüğüne ilişkin kişisel gözlemlerimiz yer alacaktır.

            2- İşi Bırakma Bildiriminde Aranılacak Hususlar 

            İşi bırakma bildiriminde vergi idaresinin aradığı hususlar aşağıda sıralanmıştır.

• Mükellefin kimliğine ilişkin bildirimler,

• Hangi uğraş konusunun bırakıldığı,

• Mükellefin işyeri ve ikametgah adresi, telefon no,

• Mükellefin beyana tabi başkaca kazanç ve iradının bulunup bulunmadığı,

• Mükellefin kullanmış olduğu belgelerin son ciltleri ile kullanılmamış olarak ellerinde kalan belgelerinin ciltleri,

• Vergi levhası ve varsa ödeme kaydedici cihazlara ilişkin levha, 

            3- Mükellefin Terk İşleminin Yapılabilmesi İçin Mükelleften İstenilecek Belgeler     

• Mükellefin işini terk etmiş olduğunu belirten bir dilekçe,

• Almış olduğu vergi levhası ve ödeme kaydedici cihaz levhası,

• Mükellefin kullanmış olduğu belgelerin en son ciltleri ile kullanılmamış olarak ellerinde kalan belgelerin ciltleri,

• Kullanmış olduğu ödeme kaydedici cihazını başkasına satmış ise satmış olduğu mükellef ile birlikte vergi dairesine hafıza tespiti yaptırmak için gelmesi,

• Mükellef kullanmış olduğu ödeme kaydedici cihazını kendi uhdesinde bırakacak ise mühürlenerek, torbalanması için daireye getirmesi,

• Ödevli faaliyetine son vermiş olduğundan elinde bulunan emtia ve demirbaş faturalarının düzenlenmesi istenir. 

            4- Beyanname Verilmemesi Nedeniyle Matrah Takdirine Gidilmesi 

            213 sayılı VUK’ nun 30. maddesinin 1 bendi uyarınca vergi beyannamesinin süresi geçtiği halde verilmemesi re’sen takdir nedenidir. 

            İşi bırakmayı bildirmeyen mükellefler hakkında vergi dairesince de bir tespit yapılmadığı takdirde, mükelleflerin faaliyetleri devam ettiği kabul edilerek matrah takdiri yoluna gidilmekte, mükelleflerin bilinen adresine yapılan tebligatların geri dönmesi ve diğer şekilde de tebligatın mümkün olmaması durumunda ilanen tebligat yoluna gidilerek, vergi ve cezalar kesinleşmektedir. Yıllar sonra mükellefin yeni bir adresinin tespit edilmesi ile haciz safhası başlamakta, borcu belli bir tutarı aşan mükelleflere yurtdışı yasağı konulmakta ilanen tebliğden sonra mal bildiriminde bulunmayan mükellefler hapis cezaları ile karşılaşabilmektedirler.

            5- Vergi Dairesine Kullanılmayan Belgelerin İbraz Edilmemesinin Olası Sonuçları 

            İşi bırakan mükellefler kullanılan belgelerin en son ciltleri ile kullanılmamış olarak ellerinde kalan belgelerin ciltleri ve vergi levhası ile ödeme kaydedici cihazlara ait levhayı bağlı oldukları vergi dairesine ibraz etmek zorundadırlar.  Vergi dairesince düzenlenecek bir tutanak ile kullanılmayan belgeler teslim alınarak imha edilmektedir. 

            İşi bırakmayı bildirmeyen mükellefler genellikle kullanılmayan belgeleri ya muhasebe bürosunda yada terk ettikleri işyerinde bırakmaktadırlar. Bu belgeleri kötü niyetli şahısların eline geçmesi durumunda mükellefler sahte belge düzenleyicisi olarak yargılanabilmektedirler. Yargılama sonucunda ceza hükmedilmezse dahi yargılama sürecinde yaşanan maddi ve manevi sıkıntıların basit bir ödevin yerine getirilmemesinden kaynaklandığı unutulmamalıdır. 

            6- İşi Bırakmayı Bildirmeyen Mükelleflerin KDV İadeleri 

            84 Seri numaralı Katma Değer Vergisi Kanunu Genel Tebliği uyarınca  adresinde bulunmayan mükelleflerin iade talepleri özel esaslar kapsamında değerlendirilerek bu mükelleflerin KDV iade talepleri münhasıran Vergi İnceleme Raporu sonucuna göre yerine getirilecektir. Keza adresinde bulunmayan mükelleflerden mal ve hizmet alıp  Katma Değer Vergisi iade talebinde bulunan mükelleflerin iade talepleri adresinde bulunamayan mükelleflerden yapılan alışlara isabet eden kısma dört kat teminat gösterilmesi veya bu alışlara isabet eden kısmın iade talebinden çıkarılması halinde genel esaslara göre yerine getirilir. 

            Dolayısıyla işi bırakma bildiriminde bulunmayan mükelleflerin Katma Değer Vergisi iade talepleri  özel esaslara göre yerine getirildiği gibi bu mükelleflerden mal veya hizmet alan ve iade talebinde bulunanlarında iade talepleri özel esaslara göre yerine getirilir. 

             7- Sonuç 

            İşi bırakmayı vergi dairesine bildirmeyen mükelleflerin karşılaşabilecekleri sorunların başlıcaları basit olarak yukarıda açıklanmıştır. Mükelleflerin bu sorunları yaşamamaları için işi bırakma bildirim ödevlerini ciddiye almaları, işi bırakma ve devamındaki sorunların yaşanmaması için mutlaka süresinde bağlı oldukları vergi dairesine bildirimde bulunmaları ve yukarıda özetlenen hususlara dikkat etmeleri gerekir.